ШКОЛЬНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ І ЛІТАРАТУРЫ 11 клас
ШКОЛЬНАЯ АЛІМПІЯДА ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ І ЛІТАРАТУРЫ
11
клас
1. Выпішыце словы, у якіх літары е,
ё,я абазначаюць галосны гук і мяккасць папярэдняга зычнага.
Вясёлка, Янка,
пад’ём, копія, з’ездзіць, жыццё, сняданак, шчаўё, маянэз, клёцкі, ежа,
аб’ехаць, бліны, Праметэй.
2. Знайдзіце ў сказах фразеалагізмы і падкрэсліце іх як члены сказа.
1. Яны баяліся зараз высунуць нос куды-небудзь за
сяло. 2.Але ладны ўдаўся хлапчук, рос на лес гледзячы. 3. І раней здаралася ,
што бацька і маці давалі мне кухталя. 4. Становішча ў нас не такое, каб
патураць аматарам біць лынды . 5.Сам кату па пяту, а распараджаецца. 6.Нічога,
я дакапаюся! Выведу на чыстую ваду.7.Работа ў іх – курам на смех. 8. Паглядзеў,
што лёгкага хлеба нідзе няма. 9. Старшыня чалавек бывалы , з царом у галаве, з
ім гаварыць цікава .
3. Дапоўніце табліцу
|
Назва народнасці |
Жанаты мужчына |
Замужняя жанчына |
Незамужняя дзяўчына |
|
Палякі |
Пан |
Панна |
Пані |
|
Англічане |
Містэр |
Міс |
Місіс |
|
Французы |
Месье |
Мадам |
Мадэмуазель |
|
Беларусы |
|
|
|
4. Ад прапанаваных слоў утварыце
новыя:
а) прыставачным
спосабам:
1) увага –
2) дзядуля –
3) славуты –
4) віднець –
б) шляхам
асноваскладання + суфіксацыі:
1) варыць соль –
2) вострае слова –
3) дзеяць дабро –
4) кароткая шэрсць
–
5. Запішыце аднаслоўныя беларускія
адпаведнікі.
|
Руская мова |
Беларуская мова |
|
Семечко тыквы |
|
|
Жена дяди |
|
|
Моховое болото |
|
|
Чашка весов |
|
6. Укажыце, да якой часціны мовы
належаць падкрэсленыя ў сказах словы.
1. Аднаму з іх
было ўсяго пятнаццаць год.
2. Нічыіх
кніг не бывае – у кожнай ёсць аўтар ці аўтары.
3. “Як я
рада вас бачыць, Сямён Пятровіч!” – загаварыла Верачка.
4. Кожны раз, калі
ідзе дождж, мой сусед любіць выходзіць на прагулку.
7. Вызначце, у якіх сказах дапушчаны
памылкі, і запішыце правільныя варыянты.
1. Старшая аграном
Надзея Краўчук пайшла на вопытны ўчастак.
2. Міхалка ціха
адчыніў варотца і выбег на вуліцу.
3. Бяры сябе бохан
і са шчырай падзякай рэж і еж.
4. Творчых
поспехаў артыстам пажадала маладая кампазітар Казлова.
5. А сівейшы
дзядок ні то цешыцца з нас, ні то шкадуе.
8. Пастаўце, дзе патрэбна, знакі
прыпынку. Запішыце, чым ускладнены кожны сказ.
1. Спалоханае
хмарай над гумном кружылася крычала вараннё.
2. Малы хлапчук
унучак дзедаў сядзеў на возе.
3. У рэчцы акрамя
рыбы было багата ракаў.
4. Лёд бы камень
самацветны блішчыць праменнаю ігрой.
5. Давайце добрыя
сябры пагутарым аб шчасці.
9. Вызначце стыль і тып тэксту. Адказ
абгрунтуйце.
Андатра – мускусны пацук,
млекакормячая жывёла сямейства хамякападобных. Яе радзіма – Паўночная Амерыка.
Даўжыня цела андатры 23-25 сантыметраў, хваста – 20-25 сантыметраў. Вага –
1-1,5 кілаграмаў. Хвост пляскаты з бакоў, вузкаваты.
Андатра жыве каля вадаёмаў, багатых
на расліннасць. Звярок аддае перавагу норам. Жылая хатка іншы раз бывае ў
дыяметры да 3,5 метраў. Асноўны корм андатры – хвошч азёрны, карэнішчы
трыснягу, чароту, белай ліліі, рагозу, аеру.
10. Запішыце прозвішчы ці псеўданімы
шасці прадстаўнікоў беларускай літаратуры, якія жылі і працавалі ў ХІХ
стагоддзі.
Школьная алімпіяда па беларускай мове
11 клас
1. Знайдзіце ў сказах
фразеалагізмы і падкрэсліце іх як члены сказа.
1. Яны баяліся зараз высунуць нос
куды-небудзь за сяло. 2.Але ладны ўдаўся хлапчук, рос на лес гледзячы. 3. І
раней здаралася , што бацька і маці давалі мне кухталя. 4. Становішча ў нас не
такое, каб патураць аматарам біць лынды . 5.Сам кату па пяту, а распараджаецца.
6.Нічога, я дакапаюся! Выведу на чыстую ваду.7.Работа ў іх – курам на смех. 8.
Паглядзеў, што лёгкага хлеба нідзе няма. 9. Старшыня чалавек бывалы , з царом у
галаве, з ім гаварыць цікава .
2. Дапоўніце табліцу
|
Назва народнасці |
Жанаты мужчына |
Замужняя жанчына |
Незамужняя дзяўчына |
|
Палякі |
Пан |
Панна |
Пані |
|
Англічане |
Містэр |
Міс |
Місіс |
|
Французы |
Месье |
Мадам |
Мадэмуазель |
|
Беларусы |
|
|
|
3. Укажыце, да якой
часціны мовы належаць падкрэсленыя ў сказах словы.
1.
Аднаму з іх было ўсяго пятнаццаць год.
2.
Нічыіх кніг не бывае – у кожнай ёсць аўтар ці аўтары.
3.
“Як я рада вас бачыць, Сямён Пятровіч!” – загаварыла Верачка.
4.
Кожны раз, калі ідзе дождж, мой сусед любіць выходзіць на прагулку.
4. Вызначце, у якіх
сказах дапушчаны памылкі, і запішыце правільныя варыянты.
1.
Старшая аграном Надзея Краўчук пайшла на вопытны ўчастак.
2.
Міхалка ціха адчыніў варотца і выбег на вуліцу.
3.
Бяры сябе бохан і са шчырай падзякай рэж і еж.
4.
Творчых поспехаў артыстам пажадала маладая кампазітар Казлова.
5.
А сівейшы дзядок ні то цешыцца з нас, ні то шкадуе.
5. Пастаўце, дзе
патрэбна, знакі прыпынку. Запішыце, чым ускладнены кожны сказ.
1.
Спалоханае хмарай над гумном кружылася крычала вараннё.
2.
Малы хлапчук унучак дзедаў сядзеў на возе.
3.
У рэчцы акрамя рыбы было багата ракаў.
4.
Лёд бы камень самацветны блішчыць праменнаю ігрой.
5.
Давайце добрыя сябры пагутарым аб шчасці.
Даведкі і крытэрыі ацэнкі
2. 1. высунуць нос – дапаўненне; 2. на лес гледзячы –
акалічнасць; 3.давалі кухталя – выказнік; 4. біць лынды – азначэнне; 5.кату па
пяту – выказнік; 6. выведу на чыстую ваду – выказнік; 7. курам на смех –
выказнік; 8.лёгкага хлеба – дапаўненне; 9. з царом у галаве – азначэнне.
3.
|
Назва народнасці |
Жанаты мужчына |
Замужняя жанчына |
Незамужняя дзяўчына |
|
Палякі |
Пан |
Панна |
Пані |
|
Англічане |
Містэр |
Міс |
Місіс |
|
Французы |
Месье |
Мадам |
Мадэмуазель |
|
Беларусы |
Спадар |
Спадарыня |
Спадарычня |
6. 1) часціца; 2) займеннік; 3) прыслоўе; 4) злучнік.
7. 1. Старшы аграном Надзея Краўчук пайшла
на вопытны ўчастак.
2. Міхалка ціха адчыніў варотцы і выбег на вуліцу.
3. Бяры сабе
бохан і са шчырай падзякай рэж і еж.
4. Творчых поспехаў артыстам
пажадала малады кампазітар Казлова.
5. А сівы
дзядок ні то цешыцца з нас, ні то шкадуе.
8. 1.
Спалоханае хмарай, над гумном кружылася,
крычала вараннё. (адасобленым азначэннем, аднароднымі членамі сказа).
2. Малы хлапчук, унучак дзедаў, сядзеў на возе. (адасобленым
прыдаткам).
3. У рэчцы, акрамя рыбы, было багата ракаў. (адасобленым
дапаўненнем).
4. Лёд, бы камень самацветны,
блішчыць праменнаю ігрой. (параўнальным зваротам).
5. Давайце, добрыя сябры, пагутарым аб шчасці. (звароткам).